Khả năng nói của trẻ phụ thuộc rất nhiều vào cách dạy con học nói của cha mẹ. Cha mẹ hẳn rất mong chờ ngày đầu tiên con thốt lên 2 chữ: “Mẹ ơi”, “Ba ơi”. Vậy mời các bậc cha mẹ tham khảo các bí quyết giúp bé yêu nhanh biết nói nhé.
Nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ cho thấy nếu có sự hỗ trợ, tương tác của mọi người xung quanh, đặc biệt là của mẹ và những người thân trong gia đình, bé sẽ nhanh biết nói hơn rất nhiều.
Hãy nhớ rằng ngay từ những năm tháng đầu đời, trước khi con bạn nói những từ có nghĩa đầu tiên, bé đã có thể có những hình thức khác đối thoại với bạn bằng mắt, bằng cử chỉ, những tiếng bập bẹ, ríu rít và thậm chí là cả khóc nữa. Nên bạn có thể có những trải nghiệm thú vị và dễ dàng giúp trẻ học nói.
Mời các bậc cha mẹ tham khảo thông tin dưới đây để thấy sự phát triển khả năng ngôn ngữ của bé trong năm đầu tiên nhé.
• Giai đoạn từ 1-3 tháng tuổi: Ở giai đoạn này, bé ngủ nhiều hơn thức, nhưng bé vẫn có thể nghe những gì bạn nói. Mẹ hãy kể chuyện cho bé nghe, vì bé rất thích nhịp điệu trong giọng nói của mẹ.
• Giai đoạn từ 4-6 tháng tuổi: Bé đã bắt đầu biết quan sát xung quanh, bé thích nhìn những cử động bằng miệng của mẹ và giao tiếp với mẹ bằng mắt, cử động chân tay tuy chưa rõ rệt. Hãy bế bé ở tư thế thích hợp để bé nhìn thấy khuôn mặt mẹ rõ nhất và lắng nghe mẹ nói nhé. Bé biết tặc lưỡi và khua tay chân để đáp lại đấy mẹ ạ.
• Giai đoạn từ 7-9 tháng tuổi: Bé phân biệt được những tiếng nói khác xung quanh mình (ngoài tiếng mẹ), như tiếng bố, tiếng ông bà… và những âm thanh của cuộc sống. Bé biết hướng sự chú ý về nơi phát ra âm thanh, biết bắt chước nét mặt của mẹ, bé thích nhìn ngắm mọi người đi lại và hóng chuyện nữa. Mẹ nên lặp lại những gì bé nói, bé sẽ rất thích thú vì bé cảm thấy mẹ thực sự quan tâm đến bé.
• Giai đoạn từ 10 tháng -1 tuổi: Ở giai đoạn này, bé đối thoại nhiều hơn, thậm chí nói một mình khi chơi đồ chơi. Bé biết gọi khi mọi người chưa tập trung vào mình. Càng ngày mẹ càng thấy bé đáng yêu hơn vì bé tỏ ra biết nói chuyện với mẹ. Mẹ hãy thường xuyên nói những câu ngắn gọn, bé sẽ hiểu ngay và làm theo mẹ đấy. Bé biết thể hiện thái độ bằng nét mặt, và cử động tay nữa. Mẹ hãy dạy cho bé cả ngôn ngữ cử chỉ nhé, bé sẽ cần nó để diễn đạt ý muốn của mình khi ngôn từ của bé còn hạn chế.
Nghiên cứu này cũng cho thấy trong năm đầu đời, con đã làm được khối lượng công việc đồ sộ là tiếp thu được khoảng 50 đến 250 ngàn từ. Bạn ngạc nhiên chưa nào?
Các bé giỏi quá, thật đáng tự hào các mẹ nhỉ!
Và các mẹ hãy đừng bỏ qua giai đoạn đầu đời này để giúp con học nói nhé, bé sẽ cho mẹ phần thưởng là những tiếng “mẹ ơi!” đầy yêu thương.
Giúp bé biết nói sớm
Bạn háo hức chờ bé bập bẹ những tiếng đầu tiên. Dù không thể bắt ép bé làm mọi việc sớm hơn khả năng nhưng những gợi ý dưới đây có thể giúp bé biết nói sớm hơn.
Theo Mellisa Essenburg (chuyên gia tâm lý trẻ em Mỹ), khoảng 4-6 tháng tuổi, bé bắt đầu biết bập bẹ những từ đôi như “baba”, “mama” và sử dụng âm điệu để bày tỏ điều hài lòng hay không hài lòng. Đây là kỹ năng sơ khai cho những từ đầu tiên ở bé.
Khuyến khích đáp lại
Ngay từ khi bé biết “ê a” lần đầu, bạn cũng nên bắt chuyện với con bằng niềm thích thú. Hãy phản ứng lại những âm thanh ngọt ngào bé vừa tạo ra nhưng cũng cần cho bé cơ hội để đáp trả. Bé bắt đầu hiểu, dù từ lúc còn rất nhỏ rằng, giao tiếp là cho đi và nhận lại.
Nói chuyện với bé
Nói với “ngôi sao nhỏ” của bạn về mọi thứ hàng ngày giúp xây dựng từ vựng cho bé dù còn phải đợi lâu nữa, bé mới biết dùng từ.
Trả lời tiếng khóc của bé
Trước khi bé nói được thì tiếng khóc chính là công cụ bé dùng để giao tiếp với bạn. Khi bạn phản ứng với tiếng khóc của con, điều đó dạy bé rằng, khi bé giao tiếp, bé sẽ được mẹ lắng nghe. Hơn nữa, bạn sẽ biết phân biệt tiếng khóc khi bé đói khác với khi bé mệt mỏi…
“Chít chat”
Đôi khi, một điều nhỏ cũng tạo nên sự khác biệt lớn, đặc biệt khi nó đến từ sự giao tiếp với bé nhà bạn. Từ việc kể cho bé nghe chuyện mẹ đang thay tã đến việc để bé biết những bước chân vội vã của mẹ là vì đang chuẩn bị bữa cho bé… – những điều tuy nhỏ nhưng tạo ra hiệu quả lớn, giúp bé hiểu được những gì mẹ nói ra và những gì mẹ đang làm. Điều này giúp bé kết nối tốt hơn với mẹ ngay cả khi bé chưa nói được; vì thế, hãy “chit chat” thường xuyên.
Hát một bài ngắn
Ngay cả khi bạn không chắc là đúng giai điệu, âm thanh lặp đi lặp lại cũng trở thành âm nhạc với tai nghe của bé. Trong quá trình này, chính sự lặp lại những từ ngữ trong bài hát bạn ngân nga sẽ bước đầu hình thành trí nhớ cho bé về những từ yêu thích.
Đọc cho bé
Các bé quan tâm đến sách sớm hơn cha mẹ tưởng. Thử đọc cho bé một cuốn sách quen thuộc khi bé ngồi chơi. Giống như vần điệu từ bài hát hàng ngày, sự lặp lại bằng cách đọc một cuốn sách cũng giúp bé xây dựng ngôn ngữ cơ bản.
Mô tả những gì bé đang làm
Khi bé tiến đến mẹ hào hứng hay khóc vì mệt mỏi, hãy nói thành lời những việc bé đang làm và cảm xúc của bé để giúp bé sử dụng đúng từ ngữ về sau.
Yêu cầu lặp lại
Thực hành bằng cách lặp đi lặp lại điều gì đó với bé nhà bạn cũng giúp bé hiểu ngôn ngữ sớm. Lặp lại chính là chìa khóa để học hỏi mọi điều và những từ đầu tiên của bé có thể đến vào lúc bạn ít mong đợi nhất.
Khuyến khích bé thử
Khi bé bắt đầu bập bẹ (ngay cả khi từ đầu tiên phải được cha mẹ “dịch”), bạn cần khuyến khích những nỗ lực của bé và giúp bé tự tin.
Chia sẻ kinh nghiệm dạy con nhanh biết nói
Nắm bắt những phương pháp dạy khoa học có thể giúp bé biết nói ngay khi 1 tuổi.
Tôi và chồng đã có đến hàng tháng trời mong mỏi con cất tiếng nói đầu tiên. Chúng tôi ghét sự im lặng và luôn chờ đợi giây phút con yêu cất tiếng, cố tưởng tượng ra giọng nói của con sẽ như thế nào, con sẽ nói câu gì đầu tiên. 3 tháng thấy con hay hò hét những âm thanh vô nghĩa, chúng tôi háo hức. 6 tháng, con bắt đầu ê a những từ “bà bà; mẹ mẹ; măm măm…” đầu tiên, chúng tôi vui mừng. Cho đến bây giờ mới hơn 1 tuổi, con đã có thể líu lo chuyện trò cùng bố m,ẹ ông bà. Tôi hài lòng lắm.
Rất nhiều cha mẹ lo lắng và băn khoăn khi thấy con cái mình mãi đến 2 tuổi mới biết nói thực sự. Thực tế, việc giúp trẻ làm quen và làm chủ ngôn ngữ không khó như chúng ta nghĩ và hoàn toàn thuận theo tự nhiên. Việc “học nói” của trẻ sơ sinh không phải là mẹ nói và yêu cầu bé lặp lại. Nó là cả một quá trình giao tiếp ngôn ngữ liên tục trong một môi trường, nó cần sự lặp đi lặp lại và cần cả niềm vui nữa.
Nói cách khác, để con nhanh biết nói, mẹ cần liên tục chuyện trò với bé và đảm bảo rằng con cảm thấy vui vẻ, hứng thú khi nghe mẹ nói chuyện. Tôi xin kể ra đây những phương pháp dạy con nhanh tập nói của bản thân.
Hãy bắt đầu nói chuyện với con ngay từ bây giờ
Không bao giờ là quá sớm đề trò chuyện với con. Ngay khi con mới sinh ra, tôi và chồng đã bắt đầu trò chuyện với bé. Thậm chí chúng tôi còn mua cho con những cuốn sách vải in chữ cái để khuyến khích bé tăng tình yêu với ngôn ngữ. Đừng lo trẻ nhỏ không hiểu gì mà nghĩ rằng ta đang “tốn nước bọt vô ích”. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ em thực tế đã bắt đầu biết lắng nghe và tiếp xúc với ngôn ngữ thô sơ từ khi còn đang trong bào thai. Sau khi sinh, không phải kỹ năng nói của trẻ sẽ phát huy ngay lập tức. Tuy nhiên, não bộ của trẻ cũng đang bắt đầu hình thành những liên kết đầu tiên. Trẻ sơ sinh thường mất vài tuần để đồng hóa những ngôn ngữ mà bố mẹ nói với chúng hàng ngày. Quá trình này diễn ra âm thầm, do đó chúng ta thường không thể nhận biết được. Ngay từ ngày đầu trẻ được nghe thông tin, não bộ sẽ tính toán các tần số của những gì nghe được và tìm ra cách phân tách các từ, cụm từ và câu phù hợp với nhau. Vì vậy, mẹ càng nói chuyện với trẻ sớm, con sẽ càng có cơ hội tiếp xúc sớm với ngôn ngữ.
Nói nhiều và thường xuyên lặp lại.
Thực tế cho thấy, cứ thêm một lần trẻ được nghe từ, con sẽ càng ghi nhớ tốt hơn. Tôi và chồng quả thật đã thử nhiều phương pháp và nhận ra rằng con học nói nhanh nhất thông qua việc lặp đi lặp lại. Một lần khi đang cùng con ngồi taxi về nhà ngoại, chúng tôi gặp tắc đường. Ngay lập tức, tôi nghe thấy cô con gái nhỏ của mình dài giọng rất ngộ nghĩnh “Lại tắc”. Tôi biết mình đã thành công.
Nếu mẹ thắc mắc rằng không biết nói gì với trẻ. Tôi có thể gợi ý rằng tôi thường kể cho con nghe cảm xúc của mình, những suy nghĩ, những câu chuyện hàng ngày tôi gặp phải như hôm nay đi chợ tôi đã mua những món gì, những luống cải tôi trồng cho con trên sân thượng hôm nay như thế nào… Khi thay tã cho con, tôi sẽ vừa thay vừa mô tả cho bé mình đang làm gì. Lúc tắm cho con, cho con ăn, dọn dẹp nhà cửa…tôi đều miêu tả cho bé nghe. Và điều đó thực sự hữu ích. Con luôn chăm chú lắng nghe tôi nói, nhìn vào khuôn miệng và đôi mắt của tôi.
Yêu cầu trẻ trả lời và nói chuyện lại với mình
Nên nhớ, việc học nói không chỉ thông qua quá trình lắng nghe âm mà còn phải được trẻ vận dụng lại để trò chuyện với bố mẹ. Khi trẻ bắt đầu biết hiểu những gì mẹ nói, đừng vội nghĩ rằng mình đã thành công và quay sang tập trung vào máy tính, tivi hay facebook. Hãy yêu cầu sự tương tác, yêu cầu trẻ nói và đáp ứng lại những câu nói của mẹ.
Ví dụ như mỗi buổi sáng. Thay vì nói với con “Hôm nay Chít ăn phở nhé!”, tôi sẽ thay bằng “Chít thích ăn gì sáng nay?”. Hoặc khi nhìn vào một bức tranh con vẽ, tôi không nói “Đẹp lắm” mà nói “Con tả mẹ nghe con vẽ gì nào”. Hãy bình tĩnh và kiên nhẫn đợi trẻ suy nghĩ… con sẽ tìm được từ và đáp trả chúng ta. Mẹ cần đưa ra những câu nói yêu cầu trẻ phải đáp lời chứ đừng đơn giản chỉ là gật hoặc lắc đầu.
Sử dụng những bài hát
Học mà vui thì bé nào cũng muốn học mãi. Điều này hẳn các mẹ điều biết. Âm nhạc chắc chắn sẽ khiến con vui vẻ. Tuy nhiên, mẹ đừng bật nhạc cho con nghe để vui. Nghe nhạc, radio hay tivi quá nhiều sẽ khiến trẻ không còn chú ý vào giọng nói của mẹ nữa. Tiếng người vẫn hơn tiếng máy. Hãy hát cho con nghe, dạy con những bài hát và cùng chơi trò hát nối với con.
Tôi thường cùng con gái mình song ca những bài hát. Như khi tôi bắt nhịp “Kìa chú là chú…” bé sẽ ngay lập tức hưởng ứng “ếch con có hai là hai mắt tròn”. Hãy làm sao cho không khí gia đình luôn ngập tràn những câu nói, những giai điệu vui vẻ. Bé sẽ nhanh chóng nói năng lưu loát.
Hoạt động đơn giản để bé nhanh biết nói
Trước tiên, ngay từ khi bé còn nhỏ, cha mẹ nên tranh thủ các tình huống thông thường để tự nói hoặc vừa làm vừa nói, tương tự bình luận bóng đá.
Những gợi ý khác giúp bé sớm phát triển ngôn ngữ, từ Mededu:
- Hãy bắt đầu nói chuyện với con ngay từ khi bé còn trong bụng mẹ. Bé chưa chào đời cũng rất thích thú để nghe trò chuyện.
- Trả lời lại những bập bẹ của bé.
- Chơi những trò đơn giản với bé như “ú-òa” hay tiệc sinh nhật.
- Miêu tả cho bé những gì bạn đang làm, những gì bạn nghe được và cảm xúc của bạn trong ngày.
- Nhìn vào những bức ảnh gia đình và nói về chúng.
- Sử dụng cử chỉ kèm với ngôn ngữ.
- Tạo nên những âm thanh hấp dẫn và khuyến khích bé bắt chước: tiếng điện thoại, tiếng ôtô, tiếng con vật (con chó, con mèo). Ví dụ, giả làm con mèo thì kêu “meo, meo”, sau đó làm điệu bộ bằng tay, chu môi cho ngộ nghĩnh.
- Thu âm thanh bé thốt ra, sau đó bật lại để cả hai mẹ con cùng nghe.
- Tạo sự vui thích cho bé trong những tình huống cụ thể, chỉ vào xe đẩy và nói: “A, a xe đẩy”, chỉ vào đồ chơi và reo lên: “Ô, ô đồ chơi”…
- Biểu diễn múa rối cho bé xem.
- Khen ngợi khi bé bập bẹ.
- Chơi cùng bé và tranh thủ nói về đồ chơi hay những trò chơi đang tham gia.
- Đặt cho bé nhiều câu hỏi.
- Cho bé ra ngoài vui chơi bởi khi ấy bạn có thêm nhiều điều thú vị để nói với bé.
- Hát cho bé nghe và nên cho bé nghe nhạc. Bài hát giúp bé học từ mới, luyện kỹ năng nghe, trí nhớ và cách biểu lộ cảm xúc bằng ngôn từ.
Với bé lớn hơn:
- Khi bé nói sai thì không chê bai con mà chỉ nhắc lại câu đó ở dạng đúng.
- Thực hành “hát nối nhịp” mỗi ngày, tức là nếu bạn hát “Một con vịt”, bé sẽ nối “xòe ra hai cái cánh”…
- Mở rộng vốn từ cho bé, chẳng hạn, bé nói: “Sữa”, bạn có thể nói: “Con muốn uống sữa”.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét